STADSLEGENDE: Je eet 8 spinnen per jaar in je slaap

In een artikel van Scientific American vertelt Rod Crawford, curator van het Burke Museum of Natural History and Culture in Seattle, dat de meeste spinnensoorten die zich binnenshuis vestigen, zich vooral afzijdig houden van plaatsen waar mensen vaak vertoeven. Meestal houden ze zich bezig met het maken van een spinnenweb, of met het jagen op insecten in plaatsen waar we ze zelden of nooit te zien krijgen. Een spin zal dan ook nooit opzettelijk haar weg zoeken naar je bed, om de eenvoudige reden dat er daar gewoonlijk niets te vinden is van insecten om op te jagen. 's Nachts zal een spin zich nu eenmaal eerder begeven naar een plaats waar het licht is, omdat insecten zich daar dan bevinden, in plaats van naar een gapende mond.

In september 2000 behandelde The Straight Dope het onderwerp ook al, en gaven ze aan dat een spin sowieso zal vluchten van een ademhaling die in haar richting blaast. Heel wat gewervelde diersoorten eten immers spinnen, dus zou het sowieso niet zo verstandig zijn om bij wijze van spreken in "het hol van de leeuw" te kruipen. Ook niet bij mensen die, afgezien van het feit dat we zelf geen spinneneters zijn, ook tot de gewervelde soorten behoren. Wel is het mogelijk dat een spin vooralsnog per ongeluk in je bed terecht gekomen is (waardoor mensen soms een spinnenbeet opmerken de volgende ochtend), maar de kans om een spin op te eten terwijl je slaapt is minder dan één op een gans leven, en de overgrote meerderheid van de wereldbevolking zal dit nooit overkomen.

Op zich heeft een doorsnee spin in onze contreien geen interesse in mensen, legt Rod Crawford nog verder uit, want mensen zijn immers zoveel keer groter zijn dat ze voor het kleine diertje eerder tot het landschap en de omgeving behoren. Bovendien zou een slapende mens een spin waarschijnlijk eerder afschrikken dan aantrekken: de ademhaling, het kloppen van het hart, en mogelijk zelfs het snurken, veroorzaakt kleine vibraties waar spinnen gevoelig voor zijn en liefst ver van verwijderd blijven. Het inslikken van een spin tijdens je slaap kan sowieso enkel gebeuren als je mond open is, met het waarschijnlijke gevolg dat je tegelijk ook aan het snurken bent wat eventuele spinnen sowieso op een afstand houdt. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor wilde dieren. Indien het, ondanks dit alles, toch zou voorvallen dat een spin haar weg naar je gezicht of mond vindt tijdens je slaap, is de kans groot dat je er wakker van wordt, of dat je op z'n minst een automatische reactie zal hebben om de spin weg te duwen met je tong en vervolgens je mond te sluiten, of het proberen weg te vegen met je hand.

STEL DAT EEN SPIN HET TOCH ZOU WILLEN PROBEREN

In de theoretische veronderstelling dat een spin om de één of andere reden vastberaden is in de mond te kruipen van een menselijk wezen waar het sowieso een helse schrik van heeft, zijn er een aantal factoren waar het achtpotig diertje rekening mee moet houden. Over je gezicht en lippen kruipen zorgt er meestal voor dat je wakker wordt, dus dat is geen goede optie. Wel een mogelijkheid is om via een draad naar beneden te zakken, maar ook dat is niet zo eenvoudig als het lijkt. Om te beginnen moet de spin pal in het midden van je (open) mond terecht zien te komen, wat op zich al een astronomisch kleine kans is. Andere manieren om dit te doen kunnen zijn d.m.v. springen naar de mond, of zich van het plafond laten vallen, maar met beide manieren is het al even onwaarschijnlijk dat de spin exact in het midden van je mond terecht komt.

Maar stel dat het toch lukt, dan moet de spin zichzelf nog in je mond weten te krijgen zonder per ongeluk je lippen aan te raken, want daar kan je dan weer wakker van worden. Zelfs als dat obstakel overwonnen is, blijft nog het probleem dat het bijna onvermijdelijk is dat de spin terecht komt op je tong... en daar word je dan wellicht ook weer wakker van. In het erg onwaarschijnlijke geval dat de spin dit alles netjes kan ontwijken (of je zou er vooralsnog niet wakker van worden) blijft nog de laatste factor over: je moet dan toevallig ook nog slikken in je slaap om zodoende de spin op te eten. Een reactie die niet vanzelfsprekend is, omdat je eerder geneigd zal zijn een "indringer" uit je mond te duwen met je tong en vervolgens je mond te sluiten.

Kortom, het is niet geheel onmogelijk dat je een spin inslikt tijdens je slaap, maar de kans daartoe is niettemin bijzonder klein, wat de statistiek van 8 spinnen per dag zowaar onmogelijk maakt. Gezien de beweerde frequentie ervan, en het aantal mensen dat onze wereld bewoont, zouden er niettemin af en toe getuigenissen moeten zijn, maar die blijken steeds afwezig. Mensen die beweren dat het hen zélf overkomen is, hebben ook nooit enig bewijs (ze vonden een spinnenpoot in hun mond maar hadden het al weggegooid, enz...). Er dient ook rekening te worden gehouden met het feit dat de circulerende verhalen op zich onbewust mensen (en dan vooral kinderen) kunnen beïnvloeden tot op het punt dat ze geloven dat het hen echt overkomen is, ook al is dat in werkelijkheid niet het geval.

OORSPRONG

Het zogenaamde "weetje" kent haar oorsprong wellicht in de mondelinge overlevering van sagen, legenden en folklore, en dat maakt het dus vrij onmogelijk om te achterhalen hoe oud het precies is. Wel weten we dat het verhaal al in 1954 circuleerde, toen het boek "Insect Facts and Folklore" van Lucy W. Clausen verscheen, waarin het "weetje" werd ontkracht als een stadslegende. Het is aldus niet onwaarschijnlijk dat het spinnenverhaal al enkele eeuwen of langer werd doorverteld van generatie op generatie.

Volgens Snopes zou echter de columniste Lisa Holst van het magazine "PC Professional" verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van de mythe op het internet in meer recente tijden. In 1993 zou ze het artikel "Reading is believing" geschreven hebben, waarin ze een lijst publiceerde van alomtegenwoordige "weetjes" die toen via e-mail op het internet circuleerden. Om te illustreren hoe makkelijk mensen iets dat ze op het internet lezen voor waar nemen, had ze in die lijst niet enkel de gangbare mythes opgenomen, maar ook enkele oudere verhalen zoals die van de ingeslikte spinnen. Dit verhaal had ze gevonden in het boek van Lucy W. Clausen.

Dit doet vermoeden dat het spinnenverhaal op dat moment minder of niet circuleerde, althans toch wat de vroege jaren van het internet betreft. Niettemin is de mythe sindsdien één van de meest circulerende "weetjes" die zowel mondeling als op het internet worden verspreid, waarmee Lisa Holst inderdaad heeft kunnen aantonen dat mensen beweringen op het internet zonder nadenken voor waar nemen, maar anderzijds heeft ze er op die manier ook aan bijgedragen dat er nóg een onjuist verhaal meer de wereld was in gestuurd.

Er is echter een bijkomend probleem met dit verhaal. Hoewel het boek uit 1954 wel degelijk bestaat en de desbetreffende mythe bevat, is er op het internet geen enkel spoor te bekennen van een zogenaamd magazine "PC Professional" of diens columniste Lisa Holst. Eén mogelijkheid was het Britse magazine "PC Pro", maar zij hebben naar eigen zeggen nooit hun naam veranderd of een columniste genaamd Lisa Holst in dienst gehad. Mogelijk gaat het om een Duitstalig magazine genaamd "PC Professionell" dat werd gepubliceerd tussen 1991 en 2007. Helaas zijn hun online archieven beperkt tot 2006 en 2007, en kan er dus ook daar niets teruggevonden over het 1993 artikel of de schrijver ervan. De afwezigheid van elk spoor kan echter ook te maken hebben met het feit dat het artikel in kwestie inmiddels meer dan 20 jaar oud is. Niettemin levert een zoektocht in de LexisNexis nieuwsarchieven evenmin enig resultaat op over het artikel of de auteur in kwestie.

Mogelijk heeft Snopes.com destijds een menselijke fout gemaakt tijdens het plaatsen van de bronvermeldingen, en kan de juiste bronvermelding nu niet meer worden achterhaald. Wel wordt er verwezen naar nog een tweede artikel, met de titel "Average folks need to keep mouths shut", geschreven door Ellen Domke. Van dit artikel kunnen we het bestaan wél verifiëren: het verscheen op 26 augustus 1997 in de Chicago-Sun Times, maar de auteur wordt vermeld als Zay N. Smith en niet Ellen Domke (hoewel ze wel voor die krant heeft gewerkt van 1993 tot 2004). Het artikel geeft een antwoord op de vraag van een zekere Sheila Brilando, of het waar is dat een mens 8 spinnen per jaar inslikt, waarop de journalist vervolgens op zoek gaat naar het antwoord. Het bewijst op z'n minst dat de mythe op dat moment in elk geval effectief in circulatie was, al was het slechts via mondelinge overlevering.

Bronnen:

- http://hoax.blog.nl/nieuws/dieren/2011/06/16/hoax-history-mens-slikt-8-spinnen-per-jaar-door

- http://www.scientificamerican.com/article/fact-or-fiction-people-swallow-8-spiders-a-year-while-sleeping/

- http://www.burkemuseum.org/spidermyth/myths/whileyousleep.html

- http://www.brownreclusespider.org/eating-spiders-while-asleep-myth.htm

- http://www.straightdope.com/columns/read/1828/does-the-average-person-consume-four-spiders-per-year-in-his-sleep

- http://www.brownreclusespider.org/eating-spider-while-asleep.htm

- http://insects.about.com/od/insectfolklore/qt/spiders-swallowed-while-asleep.htm

- http://www.vief.be/vrije-tijd/leukste-broodjesaap-elke-persoon-eet-1-tot-5-spinnen-per-jaar.html

- http://www.amazon.com/Insect-fact-folklore-Wilhelmine-Clausen/dp/B0007DUDVG/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1217939009&sr=8-2

- http://www.snopes.com/science/stats/spiders.asp

- http://www.eightspiders.com/2008/08/why-eight-spiders.html

- http://www.pcproblog.de/2007/11/pc-professionel.html

- http://www.highbeam.com/doc/1P2-4397022.html