Kan je een herseninfarct herkennen met de P.L.A.T.-methode?

De Hoax-Wijzer | 30/01/2015 | Update: --

Reeds geruime tijd circuleert er een kettingbericht via e-mail en sociale media, waarin wordt beweerd dat je kan vaststellen of iemand een beroerte of herseninfarct heeft, aan de hand van vier eenvoudige opdrachten. De opstelling van de tekst lijkt alle kenmerken van een hoax te hebben (vaag verhaal, geen bronnen of namen van de zogenaamde cardiologen, oproep om door te sturen of te delen) en het is inderdaad sowieso niet verstandig om medisch advies op te volgen van een kettingbrief die op deze manier wordt verspreid. Niettemin is het moeilijk om de tekst volmondig als een "hoax" te bestempelen, omdat er wel degelijk een kern van waarheid in zit. Niettemin is het verhaal kort door de bocht en dient er heel wat nuancering worden aangebracht.

Het circulerende bericht luidt als volgt:

Hoe herken je een HERSENINFARCT (GEEN GRAP)

P.L.A.T.

Een voorbeeld: tijdens het schaatsen struikelde een vrouw en viel. Ze verzekerde iedereen dat ze zich niet bezeerd had en wees medische hulp van de hand. Volgens eigen zeggen was ze gestruikeld over een hobbeltje op het ijs.

Ze hebben haar een beetje gefatsoeneerd en een weer omhoog geholpen. Hoewel ze een beetje ontdaan was heeft ze zichzelf goed geamuseerd de rest van de middag.

De man van Jane echter belde na het schaatsen iedereen met de mededeling dat zijn vrouw naar het ziekenhuis was gebracht. Om 06.00 uur stierf Jane.

----------------------------------------------------------------------------------------

Ze had een herseninfarct gehad tijdens het schaatsen. Als zij geweten hadden wat de signalen van een infarct zijn, zou Jane misschien vandaag nog bij ons zijn geweest. Sommigen sterven echter niet, maar worden invalide; hulpeloos en hopeloos.

Neem even één minuut om het onderstaande tot je te nemen?

Een neuroloog zegt dat als een slachtoffer van een beroerte binnen 3 uur bij hem is dat hij de effecten van een attack volledig ongedaan kan maken.

Volgens hem is de truc om de signalen te herkennen en vast te stellen en dan de patiënt binnen 3 uur de nodige zorg te laten ontvangen.

Soms is het moeilijk om te zien dat het om een hersenaandoening gaat. Helaas, het resultaat is een ramp. Het slachtoffer kan ernstige hersenbeschadiging hebben opgelopen als omstanders niet in staat zijn om de symptomen te herkennen.

Lees dit en leer het van buiten!!

Omstanders kunnen een infarct herkennen door slechts vier simpele opdrachten te geven:

P : Praten; laat de persoon een simpele zin uitspreken

L : Lachen; Vraag het slachtoffer te lachen

A : Armen omhoog; laat de persoon beide armen tegelijk omhoogsteken

T : Tong; vraag om de tong uit te steken.

Als hij of zij moeite heeft met één van deze opdrachten bel dan onmiddellijk 112 en beschrijf de symptomen aan de telefonist(e).

Een cardioloog beweert dat als iedereen die deze e-mail krijgt hem doorstuurt naar 10 andere mensen, je er van uit kunt gaan dat er tenminste een leven is gespaard.

Ik heb mijn deel gedaan..... wat ga jij doen ?

Een gelijkaardige versie (meestal zonder foto) gaat dan weer als volgt:

Het herkennen van een HERSENINFARCT

Dit gaat over het redden van een mensenleven met de letters

” P.L.A.T.”

Een voorbeeld: tijdens een BBQ feestje struikelde een vrouw en viel. Ze verzekerde iedereen dat ze zich niet bezeerd had en wees medische hulp van de hand. Volgens eigen zeggen was ze gestruikeld over een steentje vanwege haar nieuwe schoenen.

Ze hebben haar een beetje gefatsoeneerd en een nieuw bord met eten gegeven. Hoewel ze een beetje ontdaan was heeft ze zichzelf goed geamuseerd de rest van de avond..

De man van Jane echter belde na de BBQ iedereen met de mededeling dat zijn vrouw naar het ziekenhuis was gebracht. Om 06.00 uur stierf Jane.

Ze had een herseninfarct gehad tijdens de BBQ. Als zij geweten hadden wat de signalen van een infarct zijn, zou Jane misschien vandaag nog bij ons zijn geweest. Sommigen sterven echter niet, maar worden invalide; hulpeloos en hopeloos.

Neem even één minuut om het onderstaande tot je te nemen…

Een neuroloog zegt dat als een slachtoffer van een beroerte binnen 3 uur bij hem is dat hij de effecten van een attack volledig ongedaan kan maken.

Volgens hem is de truc om de signalen te herkennen en vast te stellen en dan de patiënt binnen 3 uur de nodige zorg te laten ontvangen.

* Lees dit en leer het van buiten!!*

Omstanders kunnen een infarct herkennen door slechts vier simpele opdrachten te geven:

*P : Praten*; laat de persoon een simpele zin uitspreken

*L : Lachen*; Vraag het slachtoffer te lachen

*A : Armen omhoog*; laat de persoon beide armen tegelijk omhoogsteken

*T : Tong*; vraag om de tong uit te steken.

Als hij of zij moeite heeft met één van deze opdrachten bel dan onmiddellijk 112 en beschrijf de symptomen aan de telefonist(e).

Een cardioloog beweert dat als iedereen die deze e-mail krijgt hem doorstuurt naar 10 andere mensen, je er van uit kunt gaan dat er tenminste een leven is gespaard.

De kettingmail circuleert al verschillende jaren op het internet, aanvankelijk via e-mail en vervolgens ook op blogs en forums. Sinds 2013 begon hij ook op te duiken op Facebook, soms zonder en soms met foto. Dat de kettingbrief aanvankelijk via e-mail werd doorgestuurd, blijkt duidelijk uit het feit dat er aan het einde van de tekst letterlijk verwezen wordt naar het "doorsturen van deze e-mail naar 10 andere mensen". Ook in de versies op Facebook, waar de kettingbrief wordt verspreid via de delen-knop, staat er nog steeds de verwijzing naar het doorsturen van de e-mail.

TWEE VERSIES VAN HET VERHAAL

Het is opmerkelijk dat er doorgaans twee verschillende versies van het verhaal circuleren. In één versie wordt verteld hoe een vrouw struikelde en viel tijdens het ijsschaatsen. Ze wees medische hulp van de hand, maar werd die avond naar het ziekenhuis overgebracht, en "om 06.00 uur stierf Jane". In de tweede versie gaat het klaarblijkelijk om dezelfde vrouw Jane, maar struikelde ze dan weer tijdens een BBQ-feestje. Deze laatste versie is klaarblijkelijk vertaald uit het Engels, waarin de kettingbrief reeds sinds 2004 circuleert met de vermelding van drie vragen (de S.T.R.-methode) om een beroerte te herkennen. Ook hier is Jane de naam van de vrouw die overlijdt aan een beroerte.

De STR-methode (genoemd naar de eerste drie letters van het Engelse woord "stroke"), ook wel "The Smile Test" of "A Simple Test for Stroke" genoemd, zag in 2003 het levenslicht toen een onderzoek had uitgewezen dat deze methode effectief bleek. De American Stroke Association distancieerde zich echter van het advies, omdat er toen nog maar één beperkt onderzoek had plaatsgevonden dat onvoldoende representatief was. Volgens het advies moest de patiënt drie opdrachten vervullen: proberen te lachen, zijn handen in de lucht steken, en een duidelijke zin uitspreken. Op zich is het geen hoax, maar artsen dringen wel aan op een uniform systeem dat globaal gebruikt kan worden. Zo'n systeem bestaat trouwens al, en wordt F.A.S.T. genoemd (zie verder). Gezien de gelijkaardige verwoording, is het duidelijk dat de voorgestelde P.L.A.T.-methode gebaseerd is op de zogenaamde STR-methode, met die toevoeging dat het slachtoffer zijn tong moet uitsteken als vierde test.

Het verhaal van Jane die overleed na een valpartij tijdens het ijsschaatsen of OP een BBQ-feestje, lijkt erg duidelijk verzonnen te zijn. Het is immers vrij onwaarschijnlijk dat deze vrouw, wiens identiteit verder totaal onduidelijk blijft, tweemaal aan een beroerte zou zijn overleden, eerst na een BBQ-feestje en vervolgens na het ijsschaatsen. Zulke verhalen worden vaak verzonnen en toegevoegd aan kettingbrieven om op de emoties in te spelen en zo de verspreiding ervan te vergroten. Ongeacht of het verhaal van Jane al dan niet fictief is, blijft wel de vraag of het advies van de P.L.A.T.-methode al dan niet heilzaam is.

METHODE OM EEN BEROERTE TE HERKENNEN

Volgens de P.L.A.T.-methode zijn er vier opdrachten om te herkennen of iemand een beroerte heeft: praten, lachen, armen omhoog en tong uitsteken. Volgens Marcel Vergeer van de Hersenstichting in Nederland zit er wel degelijk een kern van waarheid in dat bericht, maar is het niettemin erg kort door de bocht. Zowel de Hersenstichting als de Hartstichting maken géén gebruik van P.L.A.T., maar wel van de internationale F.A.S.T.-methode die staat voor "face-arm-speech test" en wel degelijk effectief is gebleken. De Nederlandstalige versie wordt G.A.S.T. genoemd, oftewel de "gezicht-arm-spraak-test". In de volledige naam van de afkorting staat de T soms ook voor "tijd" of "time".

De F.A.S.T- of G.A.S.T-methode werkt als volgt (tekst overgenomen van gezondheid.be):

1. Face/Gezicht: Kijk of de mond van het slachtoffer scheef naar beneden staat en of er een mondhoek naar beneden hangt. Vraag aan het slachtoffer om te lachen of om zijn tanden te laten zien.

2. Arm: Kijk of een arm of been verlamd is. Vraag aan het slachtoffer om de ogen dicht te houden en beide armen voor zich uit te strekken met de handpalmen naar boven. Observeer goed. Bijv. blijft de rechterarm hangen of beweegt deze arm slechts even en zakt hij dan weer naar beneden?

3. Speech/Spraak: Ga na of het slachtoffer moeite heeft met spreken. Laat desnoods een zin herhalen of stel vragen.

4. Time/Tijd: Probeer te weten te komen hoe lang deze klachten al duren. De snelheid waarmee een slachtoffer door gespecialiseerde hulp behandeld wordt, is bepalend om blijvende hersenschade te voorkomen of te beperken. Als medische behandeling binnen de 3 uur start, is de kans op herstel merkelijk groter.

Als het slachtoffer één of meerdere opdrachten van deze test niet goed kan uitvoeren, heeft hij waarschijnlijk een beroerte. Alarmeer onmiddellijk de hulpdiensten (112). Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen. Installeer het slachtoffer in een comfortabele houding en ondersteun het slachtoffer aan de verlamde zijde. Blijf rustig praten, maar houd er rekening mee dat het slachtoffer soms heel moeilijk of onmogelijk kan praten.

Symptomen van een beroerte zijn vaak verlamming (in het gezicht of elders in het lichaam), warrig spreken en denken, verstoring of verlies van gezichtsvermogen, verdoofd gevoel in armen, benen of gezicht, tintelingen, ernstige hoofdpijn of duizeligheid en evenwichtsstoornissen. Een beroerte kan ook gepaard gaan met bewusteloosheid. Indien je onzeker bent of iemand (of jezelf) een beroerte heeft, aarzel dan niet om de hulpdiensten onmiddellijk te contacteren en verlies geen tijd met het volgen van instructies op een kettingbrief. Meer informatie over wat een beroerte is, wat de oorzaak ervan kan zijn, hoe het kan worden herkend en behandeld, vind je op de website van Gezondheid en Wetenschap.

P.L.A.T. of F.A.S.T.?

We kunnen nu de vraag stellen of de P.L.A.T.-methode al dan niet dezelfde is als de F.A.S.T.-methode en dus vooralsnog wel of niet kan aangeraden worden. Er zitten immers veel dezelfde elementen in beide methoden. We zetten het even op een rij:

1. Praten: Volgens de P.L.A.T.-methode dien je de persoon te vragen een zin uit te spreken. Dit is een juist advies en staat bij F.A.S.T. onder de S van "speech" of "spraak".

2. Lachen: Volgens de P.L.A.T.-methode dien je de persoon te vragen om te lachen. Dit is een juist advies en staat bij F.A.S.T. onder de F van "face" (of de G van "gezicht"). Wat de P.L.A.T.-methode niet zegt, is dat je ook kan vragen aan het slachtoffer om zijn tanden te tonen, en vooral erg belangrijk: dat je controleert of zijn mond(hoek) scheef naar beneden hangt.

3. Armen omhoog: Volgens de P.L.A.T.-methode dien je de persoon zijn beide armen tegelijk omhoog te laten steken. Dit is min of meer een juist advies, bedoeld om te controleren of er een arm of been verlamd is, en staat bij F.A.S.T. tevens onder de A van "arm". Het is wel best om te vragen dat het slachtoffer zijn ogen sluit en vervolgens beide armen voor zich uitstrekt met de handpalmen omhoog.

4. Tong: Volgens de P.L.A.T.-methode dien je de persoon te vragen zijn tong uit te steken. Dit advies is niet bij F.A.S.T. opgenomen en is ook veel minder zinvol. Het zou immers de bedoeling zijn om te achterhalen of de tong al dan niet scheef zit (een belangrijk detail dat niet in P.L.A.T. wordt vermeld!), maar dit is zodanig voor interpretatie vatbaar dat het een vrij zinloze methode is. Deze stap zorgt dus enkel voor tijdverlies, aangezien de drie vorige stappen op zich al voldoende effectief zijn.

We kunnen stellen dat P.L.A.T. inderdaad wel correcte informatie bevat, maar onvoldoende volledig en effectief is t.o.v. van de F.A.S.T.-methode die internationaal wordt toegepast door medici. Het controleren of de mond(hoek) scheef staat wordt overgeslagen, hoewel dat nochtans een belangrijke indicator kan zijn. De vierde test met de tong is puur tijdverlies, en dat net terwijl tijd op zo'n ogenblik van levensbelang kan zijn. Het is immers zo dat de patiënt binnen de drie uur medische zorg moet ontvangen hebben, aangezien de kans op herstel dan groter is. Om die reden zou het zinvoller zijn om de betekenis van de T in te vullen door "tijd", zoals dit bij F.A.S.T. het geval is.

In de kettingbrief staat ook vermeld dat de patiënt binnen de drie uur de nodige zorg dient te ontvangen, omdat een neurochirurg dan "de effecten van een attack volledig ongedaan kan maken". Hoewel de bewering van de drie uur op zich juist is, bestaat er ook dan geen garantie dat de effecten volledig ongedaan gemaakt kunnen worden. Er is steeds kans op (blijvende) hersenschade, maar de kans op herstel is groter als de zorg binnen de eerste drie uur wordt toegediend. Tijdverlies is hersenverlies, en dus is het van cruciaal belang om geen moment te verspillen indien één van de drie testen van de F.A.S.T.-methode wijzen op een beroerte.

CONCLUSIE

De P.L.A.T.-methode wordt niet erkend of gebruikt door medici. Wel gebruiken ze internationaal de F.A.S.T.-methode, waarbij drie belangrijke testen worden uitgevoerd: zit de van de patiënt mond scheef, kan hij zijn armen voor zich uit strekken, heeft hij moeite om te praten? De P.L.A.T.-methode bevat ook een aantal van deze testen, maar maakt geen vermelding van de scheve mond(hoek). Tevens zou men volgens P.L.A.T. de tong moeten uitsteken, maar deze test is niet effectief en onnodig indien de andere drie testen al werden uitgevoerd, en is in geval van een beroerte dus puur tijdverlies. Bij elke twijfel is het aangewezen om de hulpdiensten te contacteren.

Zelfs al bevat de kettingbrief met de P.L.A.T.-methode voor een groot gedeelte juiste informatie, is het vooralsnog niet aangewezen om die door te sturen. Het is immers nooit verstandig om medisch advies te volgen van een kettingbrief, al zeker niet wanneer er geen betrouwbare bronvermeldingen bij staan. Tevens zal een arts, neuroloog of medische instantie nooit vragen om een mail "naar zoveel mogelijk mensen door te sturen". Indien je toch informatie wil doorsturen die mogelijk van nut zou kunnen zijn bij een beroerte, stuur dan een link door over de F.A.S.T.-methode, en onthoud dat zelfs zo'n website nooit uitsluitsel over een einddiagnose kan geven, enkel een arts die ter plaatse is kan en mag dit doen.

Zoek je een goede link om te delen en mensen vertrouwd te maken met de F.A.S.T.-methode? Deel dan bijvoorbeeld die van herkeneenberoerte.be, waar het heel duidelijk en overzichtelijk wordt uitgelegd.

Bronnen:

- https://www.salusi.nl/medische-hoax-5-hoaxes-gezondheid-niet-geloven/

- http://forum.belgiumdigital.com/f59/een-minuut-van-je-tijd-358594.html [bron van de kettingbrief]

- https://www.facebook.com/meike.vanderlaan/posts/394581903966258 [bron van de kettingbrief]

- https://www.facebook.com/photo.php?fbid=487737304655438 [bron van de kettingbrief]

- http://www.snopes.com/medical/disease/stroke.asp

- http://web.archive.org/web/20050207194904/http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=3008841

- http://web.archive.org/web/20060212193343/http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=3032226

- http://www.hoaxorfact.com/Health/str-stroke-identification.html

- http://www.healthcentral.com/heart-disease/c/67813/30370/remember-1st/

- http://www.gezondheidsnet.nl/hart-voor-je-hart/5-vragen-over-een-beroerte

- http://stroke.ahajournals.org/content/34/1/71.full