HOAX: Autodiefstal met biljet van € 50 onder ruitenwisser

Een circulerend bericht waarschuwt voor een diefstalmethode waarbij een (nep)biljet van 50 EUR onder de ruitenwisser van auto's wordt gestoken op parkings van supermarkten. Wanneer de bestuurder dit opmerkt en terug uitstapt om het biljet te nemen, zou de dief zijn kans grijpen om in de auto te springen en ermee weg te rijden. Het betreft hier echter een hoax die in verschillende vormen al jaren de ronde doet.

Een Nederlandstalige versie luidt als volgt:

Vind je biljetten van €50 onder je ruitenwisser? Dan verkeer je in groot gevaar

Het lijkt een aardige gift in verband met de aanstaande kerstdagen, maar laat je niet bedotten. Dit is geen vrijgevigheid, maar een smerige oplichtingstruc.

Een nieuwe criminele rage lijkt deze kerstdagen over te slaan vanuit Amerika: mensen van hun auto beroven door ze een “briefje” van €50 (of zelfs €100 of €200) cadeau te doen. De truc werkt als volgt: als je uit de supermarkt of winkelcentrum komt en je laadt je auto vol met spullen, zal je waarschijnlijk je motor starten om weg te rijen. Dan zie je bij het verlaten van de parkeerplaats ineens dat er onder je ruitenwisser een briefje flappert. Het blijkt dan een biljet te zijn!

Als je dan de auto stilzet en het biljet dan pakt, ben je een paar meter verwijderd van je autodeur. Genoeg tijd voor kwaadwillenden om snel achter het stuur te kruipen terwijl de motor nog draait. En daar sta je dan, met een biljet van €50, maar je auto is gestolen. Het biljet blijkt dan trouwens ook nog nep te zijn, en doorgaans zijn er zelfs pesterige boodschappen op geschreven:

“Je dacht serieus dat dit echt was, of niet?”

Geen geld, geen auto, en je bent ook al je kerstinkopen kwijt. Een uiterst zure grap, die je ook nog eens doodsangsten kan bezorgen als je een kind in een kinderzitje achterin hebt.

Het bericht werd op 1 december 2015 gepubliceerd door De Dagelijkse Standaard, een clickbait-website die met de regelmaat van de klok hoaxes publiceert om bezoekers naar hun website te lokken, en deze bezoekers vervolgens blootstelt aan (extreem)rechts-conservatieve propaganda. De website propagandeert eveneens pseudowetenschap, zoals de ontkenning van klimaatverandering. De Dagelijkse Standaard is geenszins een betrouwbare bron van informatie, en handhaaft geen enkele maatstaf van professionele journalistiek.

De informatie van het DDS-artikel is gebaseerd op dat van een eveneens onbetrouwbare (Engelstalige) clickbait-website, Viralthread. Dit artikel dateert van 30 november 2015, en vertelt hoe een Amerikaanse vrouw genaamd Kyri Viehman bijna het slachtoffer geworden zou zijn van deze criminele methode. Pas nadat ze alweer weggereden was van de parking van een shopping center, merkte ze dat er schijnbaar een briefje van $100 USD tussen haar ruitenwisser zat. Het bleek een nepbiljet te zijn. Hoewel er niets is gebeurd, was ze ervan overtuigd dat dit een nieuwe methode is van criminelen: ze hadden er volgens haar op gerekend dat ze terug zou uitstappen om het briefje te nemen, en dit zonder haar motor af te zetten, zodat de crimineel in de auto zou kunnen springen om ermee weg te rijden.

NIET ONMOGELIJK, WEL ONPRAKTISCH

Het verhaal van het biljet onder de ruitenwisser is een variant van een nog oudere hoax, die reeds dateert van 2004, waarbij werd gewaarschuwd dat carjackers een blad papier of stuk krant op de achterruit onder de ruitenwisser zouden steken. In theorie is het natuurlijk niet onmogelijk dat een carjacker op deze manier te werk zou kunnen gaan, maar dat betekent nog niet dat het ook daadwerkelijk gebeurt. De meeste carjackers gaan immers opportunistisch te werk: als ze op een gegeven moment een kans zien om iemand uit de auto te trekken, zullen ze van die kans gebruik maken om dat te doen. De hierboven beschreven methode van het bankbiljet onder de ruitenwisser, of het blad op de achterruit, vergt echter meer strategisch en voorbereidend werk, wat niet typisch is voor carjackers.

Al bij al is het een vrij omslachtige methode: de overvaller in kwestie moet wachten tot de eigenaar van de geviseerde wagen terugkeert, zonder met zekerheid te weten hoe lang dit zal duren. Bovendien is er een reële kans dat er meer dan één persoon in de auto stapt, wat de mogelijkheid tot een carjacking dan weer moeilijker maakt. Zelfs indien dat toch niet het geval zou zijn, bestaat er een grote kans dat de bestuurder het biljet reeds opmerkt nog voor hij in zijn auto stapt, zoals dat vaak ook het geval is met kaartjes van (dubieuze) inkopers van tweedehandswagens, die eveneens tussen de ruitenwissers worden gestoken. Bovendien zijn de meeste grotere parkings tegenwoordig zo ingedeeld dat mensen bij het terugkeren naar hun wagen eerst de achterruit te zien krijgen, en sowieso het blad zullen opmerken nog voor ze in hun wagen stappen. Een crimineel beseft wellicht zelf ook dat deze methode bijzonder onpraktisch is, wat wellicht de reden is waarom het ondanks alle waarschuwingen nooit in werkelijkheid gebeurt.

GEEN ENKEL GEVAL BEKEND

Hoewel het in theorie mogelijk is dat, ondanks de omslachtige methode, een carjacker zo te werk probeert te gaan, is er vooralsnog geen enkel geval bekend waarbij deze praktijk heeft plaatsgevonden. De tactiek wordt geenszins grootschalig toegepast, en de kans dat iemand hiervan het slachtoffer wordt is dan ook uitermate klein. Het verhaal van het blad op de achterruit werd in het verleden reeds weerlegd als hoax door de Florrisant Police Department, de politie van Nieuw-Zeeland, de Wetaskiwin Times, Dallas News en Dallas.org.

Ook het verhaal van Kyri Viehman wordt nergens officieel bevestigd door politie of andere officiële of betrouwbare bronnen. Het is bovendien opmerkelijk dat het schijnbaar "bijna" was gebeurd, en er in werkelijkheid dus eigenlijk helemaal niets was gebeurd: de vrouw in kwestie beweert dat "dit was gebeurd indien ze niet eerst was weggereden". Met andere woorden, het betreft hier louter een aanname, en in feite weet ze helemaal niet wat er in dat geval had kunnen gebeuren. Dit is typerend voor dit soort hoaxes, zoals ook die van het autostoeltje langs de weg, waarbij de anonieme auteur van de waarschuwing is doorgereden om dan achteraf te verklaren wat er steevast was gebeurd als ze dat niet had gedaan.

Indien criminelen deze methode daadwerkelijk zouden toepassen met de regelmaat van de klok, zou men kunnen verwachten dat er talloze berichten te vinden zijn van slachtoffers waarbij het effectief gebeurd is. Toch is er geen enkel geval bekend via betrouwbare media, en het specifieke verhaal van het (Amerikaanse) bankbiljet wordt nergens door de politie bevestigd. Zelfs het Viralthread-artikel meldt dat de St. Louis County Police er nog nooit van gehoord had. Het verhaal van Kyri Viehman wordt dan ook uitsluitend door clickbait-websites gepubliceerd, en door geen enkel gerenommeerd mediakanaal.

Wellicht vond Kyri Viehman wel degelijk een nepbiljet tussen haar ruitenwisser, maar dat bewijst geenszins dat de aannames hieromtrent vanzelfsprekend bewezen zijn. Hoogstwaarschijnlijk was het slechts een flauwe grappenmaker die vanop afstand wou kijken naar de reactie van mensen die dachten echt geld tussen hun ruitenwisser aan te treffen, om vervolgens te merken dat het nep was aan de tekst "you thought this was real, didn't you?" (terwijl een carjacker zich wellicht niet zou bezighouden met dit op al zijn nepbiljetten te schrijven). Viehman gaf inmiddels op Facebook ook toe dat ze niet zeker wist of haar vermeend scenario zich zou hebben afgespeeld, of dat het louter om een grap ging. Naar eigen zeggen was het enkel de bedoeling om mensen bewust te maken van potentiële gevaren; dat nepberichten hier geenszins toe bijdragen schijnt ze niet te begrijpen.

Volgens The Daily Mail, een meer bekende maar niettemin even onbetrouwbare clickbait-website, zou het in 2014 dus wel gebeurd zijn; waarom zou de Amerikaanse politie hier anders voor waarschuwen? De tabloid baseerde haar informatie dan weer op een artikel van ABC News, waarin wordt uitgelegd hoe carjackers potentieel met een nepbiljet te werk zouden kunnen gaan. Omdat iets mogelijk is, betekent echter nog niet dat het ook daadwerkelijk gebeurt. Volgens Karen Straughn, de Maryland Assistant Attorney General voor "Consumer Protection", beweerde in 2014 dat een anonieme persoon haar had verteld dat dit echt gebeurd was, maar dat ze nog nooit een politieverslag hiervan te zien had gekregen. Hoewel ze er zich van bewust is dat het een urban legend is, wilde ze toch de bevolking hiervoor waarschuwen. Het enige wat ze echt deed was het geloof in een nepwaarschuwing onnodig versterken.

De Prince George's County Police Department vermeldde in 2014 dat er bij hen geen enkel geval van deze methode bekend was, en ook de Baltimore County Police Department had geen zulke meldingen ontvangen. Er is dus geen sprake van een trend wat deze vermeende criminele methode betreft, en er is al helemaal geen aanwijzing dat het ook in Nederland, België of elders in Europa zou gebeuren met eurobiljetten.

BEWERKTE FOTO

De foto van het eurobiljet tussen de ruitenwisser, die het artikel van De Dagelijkse Standaard illustreert, is bovendien nep. Het gaat hier om een bewerkte foto, die oorspronkelijk afkomstig is van een artikel van The Daily Mail op 20 november 2014. Hier is duidelijk te zien dat het gaat om dezelfde wagen (met identiek dezelfde stickers op de ruit), maar dan met een Amerikaans bankbiljet. Hieronder tonen we de twee foto's naast elkaar:

Dit alles weerhoudt mensen echter niet om de paniekzaaiende hoax te blijven verspreiden, en dit in verschillende talen, aanvankelijk via e-mail maar nu ook via sociale media zoals Facebook. Zelfs de portaalwebsite Belgium.be heeft de hoax van het blad op de achterruit overgenomen door een korte versie van de waarschuwing op hun website te plaatsen, en dit zonder enige verwijzing naar verdere bronnen die de geloofwaardigheid ervan aangeven. Daarentegen heeft het verleden reeds aangegeven dat de waarschuwing niets meer is dan een hoax. Er is dan ook geen enkele reden tot paniek, en het is aangeraden om het hoaxbericht niet verder te delen teneinde geen onnodige angst te verspreiden. Niettemin is waakzaamheid voor carjacking op allerhande manieren altijd een goed idee: verlaat nooit je auto terwijl de sleutel nog in het contact zit.

Bronnen:

- http://www.dagelijksestandaard.nl/2015/12/vind-je-biljetten-van-e50-onder-je-ruitenwisser-dan-verkeer-je-in-groot-gevaar/ [bron van de hoax]

- http://nl.hoax.wikia.com/wiki/De_Dagelijkse_Standaard

- http://nl.hoax.wikia.com/wiki/Clickbait

- http://www.viralthread.com/if-you-see-this-on-your-parked-car-its-not-good-luck/ [bron van de hoax]

- https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/hoaxes/hoaxautodiefstalmetbladpapieropdeachterruit

- http://www.snopes.com/crime/warnings/carjack.asp

- http://urbanlegends.about.com/od/crime/a/carjacking.htm

- http://www.hoax-slayer.com/car-jacking-warning.html

- http://www.truthorfiction.com/rumors/c/carjackers.htm#.UmfNA3C8C_A

- http://www.police.govt.nz/news/release/21832

- http://www.wetaskiwintimes.com/2009/12/23/carjacking-email-not-sent-by-local-rcmp-officer

- http://crimeblog.dallasnews.com/2011/10/dallas-police-say-email-warnin.html/?nclick_check=1

- https://www.dallas.org/node/595

- https://sites.google.com/site/dehoaxwijzer/hoaxes/hoaxkindinautostoellangsdewegeierenopvoorruitauto

- https://www.facebook.com/kyri.viehman/posts/10207015053648180

- http://www.dailymail.co.uk/news/article-2843161/Police-warn-new-scam-drivers-100-car-s-windshield-climb-lurking-thieves-steal-vehicle.html

- http://abcnews.go.com/Business/beware-holiday-scam-tricks-100-bill/story?id=27051115

- http://www.belgium.be/nl/justitie/veiligheid/voorzorgen_nemen/wagens/carjacking/ [bron van de hoax]