HOAX: Waarschuwing voor tekennest die lijkt op rijpe braam

Sinds april 2015 circuleert er op sociale media een afbeelding, waarom een vermeende tekennest zou worden getoond. In het bijschrift wordt hiervoor gewaarschuwd, met het advies om dit te vernietigen, te verbranden of te verpletten. Het gaat hier echter om een hoax: er is niets dat erop wijst dat de getoonde eitjes van een teek afkomstig zouden zijn, en hoogstwaarschijnlijk gaat het om sterrenschot.

De waarschuwing circuleert zowel in het Engels als in het Nederlands, en luidt als volgt:

Teken nest...

Als je dit ergens tegen komt, in je tuin of in of op de heide. Maar ook in een grasveld of in struiken of bomen.

Dan heb je een nest met eitjes van de teek gevonden.

Het lijkt op een rijpe braam maar deze kan je beter vernietigen, verbranden of verpletten want de hoeveelheid nieuwe teken is bizar.

De Engelstalige versie circuleert voornamelijk met volgende afbeelding:

If you see this quarter sized black mess, burn it!!! IT'S TICK EGGS!!

De circulerende waarschuwing doet heel wat stof opwaaien, aangezien teken een parasietsoort zijn die ook de ziekte van Lyme kunnen overdragen. Hoewel niet elke teek vanzelfsprekend drager is van de ziekte van Lyme, is het vanzelfsprekend wel zinvol om het risico tot besmetting te minimaliseren. Dit kan d.m.v. aangepaste kleding als je de natuur intrekt, en nadien het controleren op teken op je lichaam. Als je toch een teek hebt opgelopen, kan je die met een tekenpincet verwijderen (niet met vloeibare zeep zoals andere circulerende hoaxberichten beweren!). Het lijkt op het eerste gezicht dan ook aannemelijk en logisch om waakzaam te zijn voor tekennesten, en deze te vernietigen als je zo'n nest zou ontdekken. Niettemin is het raadzaam om adviezen in kettingbrieven en op sociale media niet vanzelfsprekend voor waar te nemen.

De oorsprong van de afbeelding is onduidelijk, maar aangezien de waarschuwing eerst in het Engels begon te circuleren, werd de foto wellicht genomen in de Verenigde Staten en dus niet in België of Nederland. Hoewel deze op o.a. Facebook veelvuldig werd gedeeld, kwam er ook al snel een skeptische tegenwind opwaaien. In vele gevallen wordt er gespeculeerd wat de circulerende foto precies wel en niet toont, en volgens sommigen zou het gaan om een dauwbraam. Totale zekerheid kan enkel worden bekomen indien de substantie op de foto in werkelijkheid zou kunnen onderzocht, wat niet mogelijk is aangezien de oorsprong van de afbeelding onbekend is. Toch kunnen we vrijwel met zekerheid stellen dat het niet om de eieren van een teek gaat.

De eieren van teken zien veelal bruin, glanzend en een beetje doorzichtig. Ze hebben een ovale vorm met een breedte van gemiddeld zo'n 0,40 mm en een lengte van 0,50 mm. Een tekennest kan duizenden eitjes bevatten, maar de totale omvang is meestal niet groter dan 1 cm in doormeter. Dit maakt dat een nest van tekeneitjes wel degelijk zichtbaar is met het blote oog, maar niettemin is het erg klein en onopvallend. Zelfs al kunnen de eitjes van sommige tekensoorten toch een heel donkere kleur hebben, blijft er nog steeds een verschil met wat op de afbeelding wordt getoond. Daarop zijn de vermeende eitjes veel groter, helemaal zwart van kleur en tevens niet doorzichtig.

Hoogstwaarschijnlijk toont de foto amfibie-eieren, die vaak te vinden zijn in de buurt van klompen "snot". Dit wordt ook "sterrenschot" of "heksensnot" genoemd, en duidt op de eitjes van een kikker. Als een zwangere kikker wordt geconsumeerd door een roofdier (zoals een buizerd, reiger of kraai), kunnen die eitjes niet worden verteerd door het roofdier en worden ze bijgevolg weer uitgebraakt. De zwarte substantie van dat sterrenschot die hierbij wordt uitgebraakt toont sterke gelijkenis met die op de circulerende afbeelding. De sterrenschot-theorie lijkt op dit moment dan ook de meest plausibele verklaring te zijn die bij natuurkenners een census schijnt te genieten. De roodachtige diertjes die ook op de foto te zien zijn, zijn tevens geen teken maar waarschijnlijk oogstmijt (die wel kan bijten maar geen drager is van de ziekte van Lyme).

Tenslotte is er nog het circulerende advies om de zwarte substantie te vernietigen door dit in brand te steken. Ongeacht of het wel of niet gaat om een tekennest, is het vanzelfsprekend geen goed idee om vuur te stichten. Dit vuur kan zich in de natuur immers verder verspreiden en ertoe leiden dat er meer in brand komt te staan dan de bedoeling was, met heel wat potentiële schade als gevolg. Het is dan ook aangeraden de circulerende hoaxwaarschuwing niet verder te verspreiden.

Bronnen:

- https://www.facebook.com/photo.php?fbid=901153863241266 [bron van de hoax]

- https://www.facebook.com/gettinoutdoors/photos/a.151651384870026.23681.150197585015406/819875241380967/ [bron van de hoax]

- http://www.snopes.com/critters/lurkers/tickeggs.asp

- http://plants.usda.gov/core/profile?symbol=RUAB

- http://entnemdept.ufl.edu/creatures/urban/medical/lone_star_tick.htm

- https://www.facebook.com/Hoaxmelding/photos/a.131766316984141.27255.130426727118100/438491739644929/

- http://www.geograph.org.uk/photo/1024172

- http://www.fochtelooerveen.info/Sterrenschotofheksensnot.php

- http://www.harenerweekblad.nl/groen-haren-kikker-kaviaar/

- http://www.gelderlander.nl/archief/gerrit-jansen-sterrenschot-is-onverteerbaar-1.2913120

- http://www.groenehartvertellingen.nl/Pagina/sterreschot.htm

- http://www.pbase.com/image/110952253

- https://www.facebook.com/214012205338489/photos/a.221532107919832.53608.214012205338489/851727324900304/

- http://www.pbase.com/image/110952253

- http://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ttxt/Trombiculiasis.htm