SEMI-HOAX: pakketjes bezorgd bij mensen die ze niet besteld hebben

Vooreerst dienen we enkele zaken duidelijk te maken:

- Als er een pakketje in je brievenbus wordt gedeponeerd, zonder dat je hiervoor een handtekening moest plaatsen, bestaat er geen effectief bewijs dat het pakketje wel degelijk is afgeleverd, noch waar of aan wie. Bijgevolg is de verzender van het pakketje dan verantwoordelijk.

- Heb je een pakketje ontvangen dat niet voor jou bestemd is, kan je dit ofwel deponeren bij de juiste persoon, of anders via het postkantoor laten terugsturen naar afzender. Derhalve kan je uiteraard eerst ook contact opnemen met de verzender.

- Plaats enkel je handtekening voor ontvangst van een pakketje, als het wel degelijk voor jou bestemd is, of als je duidelijk weet voor wie het bedoeld is.

- Heb je alsnog getekend voor ontvangst van een verkeerd pakketje, neem dan gewoon contact op met de verzender, het postkantoor en/of de koerierdienst die het bij je heeft afgeleverd. Het is uiteraard mogelijk dat de effectieve bestemmeling bij je langskomt om het pakje op te halen. Wil je zeker zijn dat je ingedekt bent, vraag hem of haar dan even om te tekenen voor ontvangst, met vermelding van naam en eventueel identiteitskaartnummer.

- Ontvang je een rekening van iets wat je niet besteld hebt, en/of die niet op jouw naam staat (ook al betreft het jouw adres), dien je die in elk geval niet te betalen. Neem in dat geval contact op met de verzender om het misverstand uit te klaren.

Hoewel de oorsprong van de hoax wellicht goed bedoeld was, is er geen enkel bewijs dat het hier effectief een poging tot fraude betreft. We zetten de argumenten even op een rij:

De auteur van de tekst beweert dat dit voorval hem/haar zelf overkomen is. Verder in de tekst beweert deze echter: "Gelukkig ben ik er niet ingetrapt en heb ik het pakketje niet meegegeven". Hoe kan deze persoon dan zeker weten dat het gaat om een poging tot oplichting? Er is aldus geen effectieve fraude voorgevallen, en wellicht gaat het inderdaad om een verkeerd ingevulde huisnummer door de persoon die de bestelling geplaatst heeft. Dat is natuurlijk erg jammer, maar dan heeft de eigenaar van het pakketje ook niet "te morren" als hij z'n pakketje niet meekrijgt, het is immers zijn eigen schuld dat hij een foute huisnummer heeft ingegeven. Zou zijn onschuld dan wél legitiem zijn, moest hij het pakketje met geweld uit je handen trachten te grijpen?

De auteur vergelijkt deze zogenaamde fraude met "phishing", waarbij een fraudeur veelal tracht je persoonlijke bankgegevens te ontfrutselen (zoals bv. de PIN-code van je bankkaart). Hoewel dit soort fraude wel degelijk bestaat, kan het niet worden vergeleken met dit geval van verkeerd geleverde pakketjes. Je bankinstelling zal immers nooit om je PIN-code of andere persoonlijke gegevens vragen via e-mail of telefoon, net zoals er steeds wordt op gedrukt om nooit je gegevens door te geven aan anderen, ook niet aan vrienden. Geef je je bankgegevens alsnog door aan iemand, ook al is deze voor jou een bekende, ben jij in feite verantwoordelijk voor wat hij of zij op je bankrekening uitvoert. Het is dan afhankelijk van de goodwill van banken om het gedupeerde bedrag al dan niet terug te storten, want in geval van fraude of diefstal is het jouw verantwoordelijkheid om dit meteen te melden zodat je kaart kan worden geblokkeerd. In het geval van bovenstaande hoax, daarentegen, vraagt niemand om je persoonlijke gegevens: je dient nergens je bankgegevens of andere paswoorden mee te delen, en je hoeft blijkbaar zelfs geen handtekening te zetten. Het gaat hier dus absoluut niet om een geval van "phishing".

Het feit dat dit bij twee verschillende personen zou gebeurd zijn, en waarbij het pakketje telkens wordt opgehaald door iemand "met Marokkaans uiterlijk", bewijst absoluut niet dat het sowieso om een geval van fraude gaat. Mensen met "Marokkaans uiterlijk" zijn niet bijzonder zeldzaam in Nederland. Zou het daarom dan geen fraude geweest zijn, indien het toevallig telkens een blanke persoon betrof? Of wanneer het de ene keer een blanke en de andere keer een anderskleurige persoon betrof? Bovendien wordt er duidelijk bij vermeld door diezelfde persoon: "ze had ook de politie gebeld maar zij namen geen aangifte aan omdat ze nog niet gedupeerd was". Ook hier is kan er dus geen effectief geval van fraude worden vastgesteld.

Update: In oktober 2013 werd gemeld dat fraude met pakketjes wel degelijk heeft plaats gevonden, op de manier die beschreven staat in het circulerende bericht. Esther Wolvers uit Kekerdom (Nederland) werd hiervan het slachtoffer, toen zij een pakketje in ontvangst nam van Wehkamp met een waarde van 900 euro. Hieruit blijkt dat de verspreiding van de aanvankelijke hoax een aantal oplichters op het idee heeft gebracht om deze methode in de praktijk te brengen. Het verschil is hier wel dat Esther Wolvers heeft afgetekend voor het pakketje, wat aldus niet zomaar in de brievenbus gedeponeerd werd zoals wordt beweerd in de oorspronkelijk circulerende tekst. Volgens een woordvoerder van Wehkamp werd deze methode al eerder toegepast in 2013, maar vindt het niet plaats op grote schaal. Om die reden werd dit artikel verplaatst van de categorie "hoax" naar "semi-hoax".

CONCLUSIE

Naar alle waarschijnlijkheid betreft het hier dus geen geval van fraude, maar eerder een onschuldig misverstand. Dit kan makkelijk worden voorkomen door niet te handtekenen voor pakketjes die niet voor jou (of voor jou bekenden) bestemd zijn. Indien, in het onwaarschijnlijke geval, het toch een fraudegeval zou betreffen, is het in elk geval niet de meeste doordachte vorm van oplichting. Je kan immers niet worden verplicht om de factuur te betalen als de verzender niet kan bewijzen dat jij het pakketje wel degelijk hebt ontvangen, en dus is de verzender genoodzaakt om op zoek te gaan naar de effectieve persoon die het pakketje besteld heeft. In dat geval ligt de verantwoordelijkheid dan ook bij de verzender, en niet langer bij jou.

In eventuele verder doorgedreven gevallen bij bestellingen via het internet, kan worden aangetoond welk IP-adres werd gebruikt wanneer de bestelling werd geplaatst. Elke computer die op het internet verbonden is, heeft immers een ander IP-adres, en hiermee kan meestal worden opgespoord waar de bestelling dan geplaatst werd (al wordt dit wellicht enkel toegepast wanneer het gaat om grotere bedragen).

Het is verder dus zinloos om deze hoax door te sturen, hij zaait immers slechts onnodige paniek, en eventueel zelfs paranoia omtrent onschuldige situaties. Ook kan het verspreiden van dit bericht oplichters op ideeën brengen, zoals is gebeurd in oktober 2013, al is er geen sprake van langdurige grootschalige praktijken. Indien je alsnog twijfels zou hebben, neem dan rechtstreeks contact op met de politie. Indien het effectief om een bekend voorval van fraude gaat, zal de politie zelf ongetwijfeld een waarschuwing uitsturen.

EEN BIJKOMEND WEETJE

Mensen die op het internet bestellingen plaatsen met frauduleuze intenties, doen dit veelal op een andere manier. Indien er niet moet worden getekend voor het pakketje, beweren ze gewoon dat ze het nooit ontvangen hebben. Hebben ze wel moeten tekenen voor ontvangst, beweren fraudeurs meestal dat de doos leeg bleek te zijn. In beide gevallen is het dan moeilijk voor een webwinkel om het tegendeel te bewijzen.

Vele webwinkels (doch niet allemaal) vragen een voorafbetaling, of bieden de mogelijkheid aan voor levering onder rembours. Ook beschikkingen tal van webwinkels (denk maar aan eBay) over een "rating" systeem". Hierbij kan je na ontvangst van je aankoop, de verkoper beoordelen, en zo weten andere potentiële klanten of de verkoper betrouwbaar is. Hetzelfde geldt voor de beoordeling van klanten, een verkoper kan zijn klanten evengoed een "rating" geven. Blijkt één specifieke klant dan heel wat negatieve ratings te ontvangen, kan je stellen dat er daar wel iets aan de hand is.

Bronnen:

- Hoax waarschwuing: http://hoemoetik.plazilla.com/hoax-fraudewaarschuwing-en-politieadvies-ophalen-niet-bestelde-pakketjes

- Telegraaf.nl artikel betreffende fraude via webwinkels: http://www.telegraaf.nl/mijnbedrijf/20330026/__Webwinkel_dupe_liegende_klanten__.html

- Tros uitzending "Opgelicht" vertelt een genuanceerde versie van het verhaal: http://www.opgelicht.nl/uitzending/2013/747/

- Wat te doen met ongevraagde zendingen: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bescherming-van-consumenten/vraag-en-antwoord/wat-moet-ik-doen-bij-een-ongevraagde-toezending-van-een-product.html

- Oorsprong van de hoax: http://consuminderenmetplezier.blogspot.nl/2012/11/fraudewaarschuwing-en-politieadvies.html

- Update: oplichters brachten hoaxwaarschuwing in de praktijk met Wehkamp pakketjes: http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3530647/2013/10/21/Oplichtingstruc-aan-de-deur-met-pakketjes-van-Wehkamp.dhtml